Hoogtijdagen – Harkema Opeinde (deel 1: 1946-1953)

Wie de historie van voetbalclubs napluist, zal constateren dat er voor iedere vereniging een tijdperk is aan te wijzen dat als glorieperiode valt aan te merken. Voor veel clubs duurden de hoogtijdagen maar even. Andere verenigingen kunnen op langere en soms meerdere glorieperioden terugkijken. Bij Harkema-Opeinde staat het tijdperk tussen 1965-1982 zonder twijfel te boek als het meest roemrijke era uit de 74-jarige clubhistorie. “De Heide” behoorde in die jaren tot de top van het noordelijke amateurvoetbal. Hoewel het niveau van een andere categorie was, kunnen ook de eerste jaren na de oprichting als zeer succesvol worden beschouwd. In de eerste 7 jaren van haar bestaan vierde het vlaggenschip van de Harkemaster zondagclub 5 kampioenschappen.

Voetbalvereniging Harkema-Opeinde zag het levenslicht in juli 1946. Al voor de tweede wereldoorlog werd er op zondag gespeeld in het heidedorp in De Friese Wouden. Onder de naam OKB – Op Klompen Begoun – en DOS beoefenden de openbaren uit het dorp de voetbalsport tegen vergelijkbare clubs uit de regio. De Tweede Wereldoorlog maakte aan alle voetballende initiatieven een einde. Toen in 1946 het normale leven weer op gang kwam, waren het de voetballers van voor WOII die zich sterk maakten opnieuw een zondagclub op te richten in het dorp, toen nog Harkema-Opeinde geheten. De naam ‘DOS’ had de voorkeur. Helaas kon deze naam bij de KNVB geen goedkeuring krijgen, daar er in Utrecht een club met dezelfde naam actief was. Dus ging men voor de voor de hand liggende tweede optie, de dorpsnaam Harkema-Opeinde.

Het viel voor Harkema-Opeinde niet mee om überhaupt aan het voetballen te geraken. Veel braak gelegen terreinen in de omgeving waren eigendom van de kerk. De kerkelijken stonden niet te springen om een op zondag spelende vereniging aan een speelterrein te helpen. Ook van de gemeente hoefde geen hulp te worden verwacht. Waar de streng christelijke gemeente Achtkarspelen anno 1946 aan talloze zaterdagclubs in de regio een veld ter beschikking stelde, moesten de “zondaars” van Harkema-Opeinde hun eigen boontjes doppen. Toen er eindelijk een veld was gevonden, was de gemeente er wel vlot bij om de ‘nieuwe’ zondagclub een beperking op te leggen: er mocht niet eerder gevoetbald worden dan de kerkdienst was afgelopen. Dat was niet nieuw voor de Harkemaster zondagvoetballers. Al voor de Tweede Wereldoorlog moest men voor het gerecht verschijnen omdat er was gehandeld in strijd met de zondagswet.

Na al deze opstartproblemen konden de openbaren uit Harkema-Opeinde op 13 oktober 1946 voor het eerst de wei in voor een officiële wedstrijd. Het thuisduel tegen Kollum eindigde in 3-3. De omstandigheden waaronder werd gevoetbald waren verre van optimaal. Afrasteringen, doelnetten, een kantine of kleedkamers waren er in het armoedige Harkema-Opeinde niet. Toch zouden veel Harekieten warme herinneringen bewaren aan het voetballen in de beginjaren. In een interview uit 2007 blikte de in 2018 overleden Rindert Elzinga – lid vanaf de oprichting – terug: ,,Er was in Harkema niets. Het voetballen was voor veel gezinnen een welkom uitje. Meteen vanaf de oprichting trokken de wedstrijden veel publiek. Hele weken werd er naar de zondag uitgekeken. Ook bij uitwedstrijden reisden veel Harekieten op de fiets en bij gebrek daaraan lopend de ploeg achterna.”

Hoe warm de herinneringen ook waren voor de Harekieten zelf, voor spelers van de uitploeg was ‘Harkema-Opeinde-uit’ niet altijd een pleziertrip. De bewoners uit Harkema-Opeinde werden in de regio met regelmaat discriminerend benaderd. Dat zorgde er voor dat de Harkemasters zelf niet even gastvrij waren als er een bezoekende vereniging naar ‘hun’ dorp kwam. Een verhaal – opgetekend in het Hurdegariper dorpsblad “Tusken Wâld en Wetter” – is veelzeggend. De heer Jager blikte daarin terug op het voetballen vlak na de oorlog. ,,We moesten eind jaren ‘40 eens voetballen in Harkema. De Harekieten konden kampioen worden en deden er alles aan om ons te intimideren. Nadat we de fietsen hadden gestald nabij het terrein waar werd gevoetbald, bleek dat de houten doelpalen van het doel dat we kregen toegewezen was voorzien van een fikse rij herdersmessen. Twee teammakkers die ik niet bij naam zal noemen werden bij het zien van dit wapentuig zo benauwd, dat ze direct weer op de fiets stapten en als een speer de terugreis ondernamen. We moesten het die middag met negen man doen.”

Ondanks deze niet altijd even positieve randverschijnselen, bouwde Harkema-Opeinde op voetballend gebied snel een goede naam op in amateur-voetballand. Het debuutjaar werd afgesloten met een kampioenschap. De titel van 1947 was slechts het begin. Ook in 1948, 1949 en 1950 bleek Harkema-Opeinde 1 de sterkste in haar klasse. Pas vijf jaar na de oprichting was er de eerste teleurstelling. Hoewel er dat jaar opnieuw een eerste plaats behaald werd, moest deze gedeeld worden met Tijnje. In de beslissingswedstrijd die volgde, bleek “De Tynje” met 5-1 te sterk. In 1953 werd deze fout hersteld. Er volgde toen een nieuw kampioenschap in de vierde klasse. Nadat Harkema-Opeinde de noodzakelijke promotiecompetitie in 1950 niet succesvol wist te doorstaan, werd de promotie drie jaar later wel een feit.

Als kampioen van klasse 4D, moest Harkema-Opeinde het in de promotiewedstrijden opnemen tegen de kampioen van 4C: Valthermond. De Drenten waren huizenhoog favoriet. De veronderstelling was namelijk dat het niveau wat betreft het voetballen in Drenthe veel hoger lag dan in Friesland. De heenwedstrijd – gespeeld op 7 juni 1953 – liet doorschemeren dat wellicht er een kern van waarheid zat in deze veronderstelling. De Drenten waren op eigen veld veruit de sterkste en zegevierden met 2-0. Een week later waren de rollen omgedraaid. Voor meer dan 1000 toeschouwers kreeg Valthermond met 3-1 klop in De Friese Wouden.

Door deze resultaten werd een beslissingswedstrijd noodzakelijk. Op 21 juni 1953 moest de beslissing vallen. Het terrein van Achilles 1894 was aangewezen als plaats-van-handeling. Rindert Elzinga was er in Assen bij. Hem stond het duel 54 jaar later nog helder op het netvlies. ,,Er gingen acht volle supportersbussen mee naar Assen. Het was een hele happening. We wonnen door twee doelpunten van ‘lytse’ Riekele Hoeksma.” De enthousiaste Harkemaster aanhang beleefde een fantastische middag: zeven jaar na de oprichting denderde Harkema-Opeinde de derde klasse binnen, destijds het op twee-na-hoogste niveau.

Volgende keer, in deel 2 van deze rubriek, gaat de periode 1966-1970 onder de loep.

Foto 1: Het Harkemaster kampioenselftal van 1953
Foto 2: Het kampioensdiploma van 1950
Foto 3: Een wedstrijdverslag van 14 juni 1953
Foto 4: De inmiddels overleden Rindert Elzinga tijdens een interview in 2007 (foto: Albert Schievink)

• Facebook
• Twitter
• Linkedin
• Whatsapp
• Whatsapp
• Mail